‘Onderduiken bij de bezetter’ P.H. Palmbergen

De titel “Onderduiken bij de bezetter” is een uitspraak die veel werd gebruikt tijdens de bezetting in de Tweede Wereldoorlog. Het was bedacht door de leiding van het Nederlandse leger. Ruim 55.000 ex- beroepsmilitairen en veel jongemannen vanaf 18 jaar oud moesten beschermd worden. Ze moesten niet in de Duitse handen vallen en dan verplicht voor de Duitsers de Arbeidsinzet doen in Duitsland of andere bezette gebieden. Ook moesten ze beschermd worden tegen het ingezet worden als militair in het Duitse leger. Dit was geen eenvoudige opgave en het ging om erg grote aantallen personen die de bescherming nodig hadden.

Wat de Nederlandse legertop te Amersfoort had, waren vele werkverschaffing kampen, die net voor en tijdens de crisis van de jaren dertig van de vorige eeuw waren gebouwd. Ze werden gebruikt om werkeloze mannen te laten werken voor hun steungeld met een kleine extra beloning en kost en inwoning. Dit ging door tijdens de bezetting. Ook hadden ze veel hogere militairen die allemaal leidinggevenden konden worden. De kampen waren door heel Nederland heen en er konden ook barakken van kampen verplaatst worden.

Het plan was om 64 kampen in alle provincies behalve Noord-Holland,  Zuid-Holland en Zeeland door het leger in gebruik te laten nemen en twee kampen voor het opleiden van de militairen voor hun taak. De leidinggevenden kregen er een vaste baan en elk half jaar kwamen er in elk kamp 100 tot 150 jongemannen als dienstplichtige voor een half jaar lang voor een training. Ze moesten veel werkzaamheden doen in het belang van de Nederlandse maatschappij. Helpen met oogsten, wegen en bruggen aanleggen, veengrond afgraven enz. Alle kosten inclusief een kleine vergoeding werd betaald door de Nederlandse overheid. De Duitse bezetter zag dit als een geweldig mooi  plan en wilde er hun Nationaal Socialistische propaganda aan koppelen. Ze zagen het als een geweldig mooi en nuttig pro-Duits cadeau dat ze kregen. Echter de werkelijkheid was veel verzet, bescherming van velen tegen de inzet voor en in Duitsland. Veel militairen die opgeleid werden voor leidinggevende kregen in een verlenging een brandweer en/of politie opleiding aangeboden en konden daardoor juist aan het werk gaan bij gemeenten, bedrijven of de politie. Pas in 1944 werden bijna alle leidinggevenden van de Nederlandse Arbeidsdienst (NAD) kampen vervangen door NSB’ers. Dit kwam omdat de oude leiding massaal ging onderduiken.

Na de NAD dienst van een halfjaar kon een jongeman ook doorstromen naar de politie opleiding de Schalkhaar. Na de opleiding kreeg deze dan een baan bij de politie in de grote steden in het westen van ons land. Ook was een baan bij de grensbewaking mogelijk. Een baan bij de Duitse politie werd door bijna niemand na de opleiding aangenomen. De geschiedenis van de Nederlandse Arbeidsdienst kampen is voornamelijk beschreven op basis van de Arbeidsdienst kampen in Sellingen, Ter Apel en Ommen.

Ook kon men tijdens of na de politie opleiding gaan onderduiken. Het nadeel van onderduiken was dat men alle vrijheid kwijt was, afhankelijk was van voedsel dat anderen moesten regelen enz. Het gevaar van onderduiken was dat als men werd opgepakt er zwaar gestraft werd door de Duitse bezetters. Verplicht werken in Duitsland, als Duitse militair, naar een concentratie kamp gebracht worden of dood geschoten worden als een verrader was allemaal mogelijk. Ook degene die liet onderduiken kreeg een forse straf.

Verder was er nog de mogelijkheid om onder te duiken bij de bezetter in de Noord Oost Polder. Deze polder was in 1942 drooggelegd en er moesten veel sloten gegraven worden voor de afwatering. Dit was erg zwaar werk. De Duitsers zagen de uitbreiding van landbouwgrond als erg belangrijk en lieten dit gebied daarom zoveel mogelijk met rust. Hierdoor werden de letters NOP door het verzet de afkorting voor Nederlands Onderduikers Paradijs. Voor het zware werk kreeg men goed betaald, was men veilig en uit beeld voor de Duitsers en men kreeg ook nog eens kost en inwoning in de barakken.

Ruim 20.000 Nederlandse mannen hebben hier gebruik van gemaakt tijdens de bezetting. Iedereen had een eigen reden om er te zijn. Het werk in de Polder en alle kosten werden door de Nederlandse regering betaald. De valkuil: betalen en arbeiders inzetten zag de Duitse bezetter als zeer pro-Duits.

Heel bijzonder is een verklaring in het boek waarin iemand aangeeft dat er juist ook in het Duitse grensgebied met Nederland Duitse families bereid waren om Nederlandse onderduikers in hun boerderij te nemen. Dit is natuurlijk het ultieme “Onderduiken bij de bezetter”. Deze Duitsers gaven ook belangrijke informatie door aan het Nederlandse verzet. Over en weer hebben veel families in beide landen hun grensgebieden al eeuwen lang familieleden, ook ver van de grens verwijderd.

Door de vele afbeeldingen, archiefstukken, originele brieven en verhalen van overlevenden is er ook een goed beeld ontstaan over de sfeer en de gedwongen keuzes die velen moesten maken tijdens de Duitse bezetting. Het boek is niet voor niets ook een geschiedenisboek voor het onderwijs geworden.

De boeken van de auteur P.H. Palmbergen staan ook vermeld op de website: literatuurplein.nl van de Koninklijke Bibliotheek, Go2War2.nl, Historie.net enz. Tijdens de presentatie van het boek bij RTV Drenthe werd het boek in het radioprogramma “Drenthe Toen” omschreven als: “een kloek (goed) boek dat zich uitstekend leent voor een lezing in bijvoorbeeld “Kamp Westerbork”.

De tekst van de achterzijde van het boek:

Zijn alle Nederlanders die in de Arbeidsdienst werkten voor de Duitsers fout?

Alle feiten worden op een rij gezet en laten zien dat de werkelijkheid juist minder zwart-wit is dan velen denken. De schrijver sprak met overlevenden en mocht alle authentieke brieven, foto’s en dagboekfragmenten in het boek “Onderduiken bij de bezetter” publiceren.

Voor velen was weigeren geen optie, ook al mocht het wel. Waren dat slechte Nederlanders?

Palmbergen is op zoek naar de waarheid gegaan. Het boek bevat zeer veel persoonlijke verhalen en foto’s, die een heel interessant beeld schetsen van de oorlogsjaren. Ze gaan over dwang en armoede, maar ook over verzet en vriendschap. Het boek laat zien dat er juist heel dicht bij de Duitse grens veel verzet was.

Een geschiedenis die nooit verloren mag gaan, als een les voor de toekomstige generaties.

Het boek geeft een indringend beeld van de 64 Arbeidsdienstkampen in de Tweede Wereldoorlog.

Door heel Nederland verspreid.

Vele duizenden Nederlandse jongemannen werkten er tijdens de bezetting.

Alles was schaars, iedereen was zelfs blij met wat extra droog brood. Naast het zeer zware werk, moesten ze soms ook de Hitlergroet uitbrengen. Waarom vluchtten ze niet? En waarom wilden sommigen toen bij de politie werken, terwijl ze wisten dat de Nederlandse politie ook onder de zware Duitse controle van de bezetter stond?

 

Het boek is in de boekhandels en in bij vele internet boeken webwinkels te bestellen. Ook kunt u het boek bij www.boekenbestellen.nl, de webwinkel van Pumbo.nl, de drukkerij.

Titel: Onderduiken bij de bezetter.

Auteur: P.H. Palmbergen, linkedin en Facebook Pieter PH Palmbergen, p.h.palmbergen@gmail.nl

Uitgeverij: St. Food For Free Foundation (ANBI https://www.foodforfreefoundation.nl

“Onderduiken bij de bezetter” ISBN 9789463451390 kost € 25,00 inclusief de verzendkosten.

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *