“Hoe overleef je een oorlog als je niemand kunt vertrouwen?”

Oktober 1943 – Antonia staat in de deuropening van haar huis. Het heeft net geregend, haar zoons zijn buiten aan het spelen. In de verte klinkt het gebulder van zware voertuigen. De Duitsers houden vandaag extra straatcontroles; de spanning hangt voelbaar in de lucht. Dan komt er een vrouw de hoek omstuiven. Ze bonst op iedere deur in de straat, in haar andere arm klemt ze een bundel in een groene deken stevig vast. Ze roept om hulp. Als ze Antonia zit staan rent ze naar haar toe en duwt de bundel in haar armen.”Alstublieft, helpt u mijn dochtertje!” Voordat Antonia iets kan zeggen is de vrouw al weer weggerend.Zo komt het Joodse meisje Tamar in het leven van Antonia en haar man Herman. Met gevaar voor eigen leven voeden ze het meisje op alsof het hun eigen dochter is. Een meisje dat te maken krijgt met alle gevaren die de Tweede Wereldoorlog met zich meebrengt.

Tamar wordt verteld door drie vrouwen en is een verhaal over morele keuzes maken in oorlogstijd. Machteloze kleine mensen zoeken naar een verklaring om iets gruwelijks te begrijpen.

Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste deel speelt zich af van 1943 tot 1945. Door het Joodse meisje Tamar onder hun hoede te nemen, staat het leven van Antonia en Herman voortdurend in het teken van gevaar. Ook heerst er continu de angst dat de Duitsers erachter komen of dat iemand hun verraadt en dat het meisje wordt meegenomen. Monique Hoolt geeft in Tamar helder weer wat de oorlog voor gezinnen betekent heeft en hoe zwaar het was. Elke dag maar weer trachten om een beetje fatsoenlijke maaltijd op tafel te krijgen, mensen afgevoerd zien worden, voortdurend in angst te leven. De oorlog zorgde ervoor dat mensen zich anders gingen gedragen, soms zelfs wreed, en keuzes maakten die in ogen van anderen niet juist waren. Ook zorgde de omstandigheden ervoor dat zelfs Antonia een grens overschreedt, iets dat ze van zichzelf nooit verwacht had dit te zullen doen.

Een tweede verhaallijn in Tamar is het verhaal van Anna. Een veelbelovende violiste, het nichtje van Tamar, ook Joods. Anna wordt afgevoerd naar een werkkamp. Als ze verteld over haar ervaringen daar, lopen de rillingen over je rug. Ze overleeft het ternauwernood, maar ondanks dat ze blij is het overleeft te hebben, de oorlog zit in haar. De nare herinneringen zullen haar hele leven een rol blijven spelen en de oorlog heeft haar diep beschadigd. Tamar is het enige familielid die de oorlog overleefd heeft, en Anna voelt zich verantwoordelijk voor haar.

In het laatste deel lezen we het verhaal van Tamar, het is inmiddels 1965. Tamar was in de oorlogstijd nog maar een klein meisje en had toen niet veel besef van de gevaren en de invloed van de oorlog. Maar toch is ook zij getekend door de oorlog en draagt een verleden met zich mee. We lezen hoe zij het ervaren heeft en wat het nu nog voor haar betekent en wat voor rol het speelt in haar leven.

Tamar laat het leven van diverse mensen zien in oorlogstijd, op een indringende wijze. Een boek dat mij meteen wist te vangen en veel indruk op mij maakte. Monique heeft de juiste ingetogen sfeer neergezet, een sfeer passend bij het verhaal. De personages komen zeer dichtbij je te staan met hun gevoelens, hun angst en hun verdriet. Gewone gezinnen die door de oorlog hun leven drastisch zien veranderen. Keuzes die gemaakt moeten worden, begrijpelijke keuzes maar ook onbegrijpelijke. De impact die de oorlog heeft gehad op de verschillende generaties zet ze scherp neer en geeft een indrukwekkend beeld weer. De beeldende schrijfwijze laat je zelf alles voelen, beleven en meeleven. Alles wat er gebeurd is in de Tweede Wereldoorlog verdwijnt soms een klein beetje naar de achtergrond. Dit boek laat herinneringen zien aan de verschrikkelijke dingen en maakt je weer bewust dat dit niet vergeten mag worden en boven alles dat we dit nooit meer mogen laten gebeuren. Met Tamar heeft de auteur een boek geschreven waar ze met recht trots op mag zijn…

4****

Als kind was Monique Hoolt gefascineerd door de verhalen die haar opa en oma over de Tweede Wereldoorlog vertelden. De keuzes die mensen maken in oorlogstijd boeiden haar sindsdien en als zestienjarig meisje bestudeerde zij de Neurenberg-processen omdat ze wilde weten wie de mensen waren die het brein achter de Holocaust vormden. Wat bezielden hen? Hadden ze nu spijt? Monique wilde begrijpen…Tamar heeft ze geschreven met de hoop dat dit boek bijdraagt aan het besef dat wij er met elkaar voor moeten zorgen dat de geschiedenis zich niet herhaalt.

Tamar is voortgekomen uit de fantasie van de auteur waarbij zij beïnvloedt werd door haar eigen omgeving, ervaringen en herinneringen. Achteraf bleek dat het verhaal meer waargebeurde elementen bevatte dan ze zich bewust was toen ze het boek schreef. Tamar is een fictieve roman, geïnspireerd door en gestoeld op historische feiten.

Wendy Wenning

Titel: Tamar|Auteur: Monique Hoolt
Uitgever: Futuro Uitgevers| ISBN: 9789492221643|Blz: 214
Verschijningsdatum: Februari 2017

Tamar is verkrijgbaar bij de lokale boekhandel of via:
Bol.com