Joodse Buren – Maria Boonzaaijer – Gastrecensie Mieke Wijnants

OVER DE AUTEUR:
Maria Boonzaaijer (1948) is naast auteur van romans ook docent drama, stemcoach en chansonnière. Haar debuut Papa Tango (2009) schreef ze tijdens een vierjarige zeilreis rond de wereld. In 2013 verscheen haar literaire roman Het vreemde meisje, die door de pers lovend werd ontvangen. Haar derde boek Joodse buren is een historische familieroman en verscheen in 2015. In augustus 2017 zal haar 4e boek Hunkering verschijnen.

OVER DE COVER:
De cover is een zwart/wit foto uit de jaren 40/50 van een straat in Amsterdam. De foto geeft een goed beeld van de tijdsperiode en omgeving waarin het verhaal zich afspeelt. In de winkel zou deze roman zeker mijn aandacht trekken en nieuwsgierig maken. Perfect gekozen cover én titel. Prachtig!

SAMENVATTING:
Amsterdam 1943. Op een zondagmorgen snelt Josefien Langeveldt, moeder van acht kinderen, met haar doodzieke baby Lise naar de huisarts. Onderweg stuit ze op een razzia. Een radeloze jonge vrouw probeert haar zuigeling in Josefiens armen te leggen: ‘Red mijn dochtertje!’ Josefien vlucht in paniek weg. Haar weigering om te helpen blijft Josefien achtervolgen tot ver na de oorlog, als er beneden haar Joodse buren komen wonen.

Een familieroman over diepe vriendschap, een geheime liefde, verraad, en de impact van de oorlogsjaren. Tegen de achtergrond van de bezettingstijd en de jaren vijftig, de tijd van wederopbouw, verzuiling, grote gezinnen, het rijke roomse leven en strikte fatsoensnormen.

OVER DE INHOUD EN MIJN MENING:

Wat gebeurd is, is niet voorbij. (Pater van Kilsdonk – Alex Verburg)

Het boek bestaat uit 4 delen.
Deel 1: 1942 – 1944 Deel 2: 1956 Deel 3: 1959 – 1960 Deel 4: April 2013

Achterin het boek vind je een overzicht van de families die in deze roman een rol spelen.
In het nawoord schrijft de auteur onder andere: “Het verhaal van de familie Langeveldt is een product van mijn verbeelding. Ik heb het met veel liefde geschreven. Ik kon – naast mijn research naar de Tweede wereldoorlog en de jaren vijftig – putten uit mijn persoonlijke herinneringen en ervaringen, en uit die van familie en vrienden.

Ten tijde van de tweede wereld oorlog maken we kennis met het zeer katholieke en muzikale gezin Langeveldt, die in de Rivierenbuurt in Amsterdam woont. Josefien Vos is getrouwd met Hendrik Langeveldt en ze hebben 7 zonen. Josefien komt uit een gezin van witte boorden en vader Hendrik van blauwe boorden. Hij heeft zich echter weten op te werken en behoort nu ook tot de witte boorden. De fatsoensnormen die Josefien van huis uit meekreeg heeft Hendrik als vanzelfsprekend overgenomen. Beiden zijn erg gelovig. En zo worden hun kinderen ook opgevoed: geloof en fatsoen staan hoog in het vaandel. Het zijn de jaren van armoe en wederopbouw.
Het is 15 april 1943 als in het gezin Langeveldt eindelijk een meisje wordt geboren: Lise.

Twee maanden later heeft Lise hoge koorts. Josefien is ten einde raad en gaat naar de dokter. Juist op dat moment is er een razzia in de straat. Dan hoort ze: Alstublieft mevrouw red mijn dochtertje en een jonge vrouw maakt al een gebaar om het kindje aan Josefien te overhandigen. Die blik, die doodsangst. Zo dichtbij. Voelbaar. Josefien trilt over haar hele lichaam. In haar klinkt maar één woord als een schreeuw: “NEE”. Oorverdovend en ontzettend. Ze stamelt: “Ik heb er al acht en mijn baby is ziek. Ze schrikt van haar eigen woorden. Bruusk draait ze zich om en rent weg. Deze gebeurtenis zal Josefien de rest van haar leven achtervolgen. Ze heeft een groot schuldgevoel en kan dit met niemand delen.

In 1956 komen er Joodse buren beneden te wonen. Moeder Polak en haar dochter Pauli van 13 jaar. Lise is inmiddels ook 13 jaar. Pauli en Lise worden dikke vriendinnen. Ze bespreken alles en meer dan eens is Lise verwonderd over de uitspraken en het gedrag van Pauli. Vanaf nu gaat het verhaal voornamelijk over Lise. Haar eerste geheime liefde: Leo en haar fascinatie voor de Tweede wereldoorlog m.n. wat er met de Joden is gebeurd.

“Herinnering wordt verlangen; verlangen wordt obsessie”
“Laat ons een troosteloze schaduw zoeken En daar ons hart leeghuilen”

Lise vraagt aan haar ouders wat zij hebben gedaan in de oorlog. Het antwoord is “niks”. Ze hadden zorgen genoeg om aan eten te komen en “iets” doen in de oorlog daarmee tekende je je eigen doodvonnis, bracht je jezelf en je familie in gevaar. Vraag mij tijdens het lezen af hoe dit gevoeld moet hebben voor een Katholiek gezin. Niks kunnen/durven doen voor mensen in nood. Wat doet zoiets met je als mens?

Josefien wordt door de komst van de Joodse buren opnieuw geconfronteerd met die moeder en haar baby en ze vraagt zich af of Pauli die baby was. Ze krijgt het niet meer uit haar hoofd. Krijgt ze antwoord op haar vraag?
Zoals dat in veel gezinnen gewoon was in de jaren 50 werd er amper nog over de oorlog gepraat en zeker niet over wat er met de Joden was gebeurd, seksuele voorlichting was er niet, tegenspreken mocht niet en meehelpen in de huishouding was normaal. Gevoelens werden niet gedeeld, ieder had zijn eigen geheim en herinneringen, leefde zijn leven getekend door oorlog, verlies, onmacht en soms worstelend met hun geloof. Kinderen op zoek naar hun identiteit en antwoorden op hun vragen.

“Wie ben je geworden? Wat heeft het leven met je gedaan?”
“Hadden woorden ons leven kunnen veranderen?”

Een indrukwekkende roman die zeer realistisch, meeslepend en met veel warmte en gevoel is geschreven. De auteur beschrijft de hoofdpersonen, hun karakters en situaties dusdanig goed dat ik mij helemaal kon inleven en meevoelen. De hoofdstukken zijn kort, de verhaallijn is subliem en de auteur heeft een fijne schrijfstijl. Eenmaal begonnen in deze roman kon ik niet meer stoppen. Het is een verhaal dat nooit vergeten mag worden, dat mij regelmatig kippenvel bezorgde en mijn emoties beroerde. Aan het eind van het boek beschrijft de auteur de overpeinzingen van de dan 70 jarige Lise, die ze prachtig verwoord.

“Hoe kan een mens op late leeftijd een drama uit zijn jeugd zo scherp en pijnlijk herbeleven? De emoties nog even fel als voorheen?”

Een roman die door velen gelezen zou moeten worden…

5*****

Gastrecensie Mieke Wijnants

Titel: Joodse buren|Auteur: Maria Boonzaaijer
Uitgever: The House of Books|ISBN: 9789044351453|Blz: 304
Verschijningsdatum: april 2016

Joodse buren is onder andere verkrijgbaar bij de lokale boekhandel of via:
Bol.com

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *