Waan en willekeur – Verhalenbundel – JTB Jansen – recensie

Waan en willekeur is een aangrijpende verhalenbundel waarin zes verschillende momenten uit de Tweede Wereldoorlog worden geschetst. We maken kennis met een diversiteit aan personages, personages die krachtig neergezet worden. Zoals de kille Nederlandse soldaat uit het openingsverhaal Voorbij de catacomben, de aandoenlijke kleuter Xavier in Kuuroord en de tragische jongeling Arthur Rosenthal in het ondergangsverhaal Endlösung. De raadselachtige protagonist Johan Kasper Smitt van de novelle Acte Gratuit, de desolate Duitse militair Karl Weissmann uit Kétyner Graben en de opstandige adolescent Wessel Holslag uit het verzetsdocument Aankomst in Arcadië.

“Alsof de zon alle zuurstof ontrok. Alsof de hitte alles verstikte.”

Verhalen die evengoed de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog belicht maar net op een andere wijze dan gewend. Verhalen over mensen die door de willekeur in een onverwachte situatie terechtkomen. Geschreven in mooie samengestelde zinnen, woorden met zorg uitgekozen. In elk verhaal voelen we de argwaan en achterdocht. Wie is er te vertrouwen? Het is oorlog, dus niemand. Maar toch dwingt de gelegenheid hiertoe al blijft de achterdocht aanwezig. De verhalen ademen allemaal een donkere sfeer en de somberheid overheerst. Dit roept af en toe een depressief gevoel op en soms is het noodzakelijk het boek even apart te leggen om niet meegesleurd te worden in het donker.

“In een poging de gruwelbeelden te ontvluchten die hem ‘s nachts geregeld uit zijn slaap hielden, vroeg Weissmann zich soms af of het allemaal werkelijk was gebeurd, of dat het alleen maar inbeelding was, een hallucinatie opgeroepen door de verhalen die anderen hem vertelden. Want naarmate de oorlog voortduurde, kreeg hij steeds vaker het gevoel dat fantasie en werkelijkheid door elkaar begonnen te lopen als in een hels visioen waarin hij om onverklaarbare redenen terecht was gekomen, zonder dat iemand hem kon vertellen hoe hij er ooit aan kon ontsnappen.”

Beklemmende verhalen waarin de auteur situaties schetst over keuzes. De soms onmogelijke keuzes die gemaakt moeten worden om te overleven. Gedwongen door onverwachte ontwikkelingen. Met soms schrijnende gebeurtenissen waarin een personage een weg bewandelt die in andere omstandigheden niet bewandeld zou zijn. Een verkeerde keuze die de weg naar de vrijheid juist blokkeert. En soms een te vroege keuze, want de bevrijding staat om de hoek. Een verhalenbundel geschreven in een mooie, beeldende en enerverende schrijfstijl die ervoor zorgt dat de verhalen onder je huid kruipen. Verhalen die je de beklemming laten voelen en de donkere sfeer laten proeven. Waan en willekeur, een sprekende titel voor een doordringende bundel die je na het lezen naast je neer moet leggen om deze later nog een keer op te pakken en de verhalen wederom te lezen. Ondanks het sombere gevoel dat soms opgeroepen wordt verdienen deze verhalen het vaker gelezen te worden.

4****

 

Wendy Wenning

 

Nieuwsgierig? Op de site van Uitgeverij Palmslag is een fragment te lezen.

Titel: Waan en willekeur|Auteur: JTB Jansen
Uitgever: Palmslag|ISBN: 9789491773693|Blz: 414
Verschijningsdatum: november 2017

Waan en willekeur is onder andere verkrijgbaar bij de lokale boekhandel en via:
Bol.com

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *