Achterflap

Een cabaretier met angst om van huis te gaan, dat is niet handig. Angst voor grote groepen mensen is ook niet handig voor een cabaretier die voor volle zalen wil spelen. Toch is dat Marjolijn het liefste doet. Van de ene op de andere dag werd ze overvallen door paniekaanvallen die steeds heviger werden. Op het dieptepunt kwam ze haar huis niet meer uit. In 2010 won ze zilver bij het Amsterdams Kleinkunst Festival en tourt sindsdien met haar voorstelling door het land. Met behulp van medicijnen en haar psychiater onder de sneltoets van haar mobiel.

Over de auteur

Marjolijn van Kooten (1971, Amsterdam) groeide op in Zaandam. Ze doorliep achtereenvolgens MEAO, HEAO Commerciele economie en Communicatiewetenschap aan de UvA. Haar grootste wens was cabaretier worden dus deed ze auditie voor de Amsterdamse TheaterAcademie, waar ze in 2010 afstudeerde.

Van sept 2015 tot juni 2017 tourde ze samen met psychiater Bram Bakker met de voorstelling: Geen paniek. Een voorstelling die ontzettend goed werd bezocht.

Marjolijn heeft met haar psychiatrisch cabaret  (óók voor normale mensen) een heel nieuwe doelgroep aangeboord. De zalen zijn meestal uitverkocht en gevuld met drie groepen: cabaretliefhebbers, psychologen/psychiaters/huisartsen en natuurlijk mensen die zelf ook bekend zijn met angst, paniek of depressie.

Over de cover

Een cover in luchtige, vrolijke kleuren met een lachende Marjolijn. De titel heeft al gelijk aantrekkingkracht.

Het verhaal

In Schijtluis volgen we Marjolijn in haar strijd tegen paniekaanvallen. Zonder enige voorbode werd zij overvallen door paniekaanvallen. Het ene moment was ze een stoere jonge vrouw op de universiteit en het andere moment was ze een zorgelijk, tobbend wezen, met antidepressiva en kalmeringspilletjes op zak. Een agenda vol therapie-afspraken. Dan is er de diagnose: paniekstoornis met agorafobie. Angststoornis. Een op de vijf mensen heeft het of krijgt er last van. Marjolijn geeft een voorbeeld van een angstaanval:

‘Stel je even voor dat je in de auto zit, je rijdt lekker door, 130 kilometer per uur en ineens is er een bocht die je niet had zien aankomen en je gaat met een noodvaart op de vangrail af. Voel je? Van de ene op de andere seconde druipt het zweet van me af, mijn hart bonkt mijn borstkas uit. Ik voel me misselijk, en de zenuwen gieren door mijn lijf. En ik heb daar geen snelweg voor nodig, dat gevoel kan me gewoon thuis, zitten op de bank, overspoelen.’

Haar hele identiteit veranderde en als gevolg van haar angsten en eindeloze zelfverwijten werd ze steeds depressiever en uiteindelijk suïcidaal. Vanwege de schaamte heeft ze het lang verborgen gehouden totdat ze de deur helemaal niet meer uitkwam en zich realiseerde dat het zo niet meer kon. Ze zocht hulp en ging een traject in van intensieve therapie.

Dit boek is bedoeld voor iedereen die last heeft van paniekaanvallen. Ben je zelf een angsthaas, of ben je met een angsthaas getrouwd, bevriend of op een andere manier verbonden, dan kan dit boek je helpen en te begrijpen. Als jezelf geen angststoornis hebt, is het bijna niet voor te stellen hoe ontwrichtend, beperkend en destructief deze ziekte kan zijn.

Het voorwoord is geschreven door Bram Bakker, de psychiater van Marjolein.

Mijn mening

Na het voorwoord begint het boek met de feiten. Dan volgen er korte biografieën van bekende Nederlanders die aan angststoornissen leiden: Marjolijn van Kooten, de auteur van dit boek, Sylvia Witteman, René van der Gijp en Ingmar Heytze.
De hoofdstukken zijn niet genummerd maar hebben allemaal een titel. Het eerste hoofstuk heet Paniek! en begint met een cursief gedrukt fragment. De eerste regels na het fragment geven goed weer hoe zij zich op dat moment voelt.

‘Vanbinnen is het oorlog, vanbuiten een kalme zee. Mijn adem zit hoog, mijn stem ook. Mijn handen trillen en ik zweet. Mijn kaakspieren staan strak, net als de spieren in mijn rug en schouders. In snelle cirkeltjes gaan mijn gedachten steeds over dezelfde doemscenario’s.’

In het tweede hoofstuk staat een compacte uitleg van diverse angststoornissen. Marjolijn heeft een paniekstoornis met agorafobie.

Wat zijn een paniekstoornis en een agorafobie? 
Met een paniekstoornis heeft u regelmatig paniekaanvallen. Als gevolg daarvan probeert u situaties te voorkomen waarin u misschien een paniekaanval krijgt. Dat vermijden noemen we een agorafobie. (bron: Nederlandse vereniging voor psychiatrie)

Angst krijgen voor de angst. Het gevoel van falen en dat vreselijke ongelukkige gevoel als je een angstaanval hebt. Marjolijn vertelt in Schijtluis open over haar angsten. Bijvoorbeeld de angst om van Zaandam naar Amsterdam te reizen. Met de trein of met de auto, dat maakt niet uit, het is gewoon doodeng. Stel dat de auto onderweg stuk gaat? Of dat je de weg niet kunt vinden? Of dat je plots naar het toilet moet? Als Marjolijn vertelt dat ze bijvoorbeeld een dag van tevoren de route vast rijdt zodat ze zich de volgende dag wat zekerder voelt omdat ze nu de weg weet, komt er ook bij mij herkenning. En zo zijn er nog wel meer voorbeelden te noemen. Want ja, ik ben soms ook een schijtluis en kan wakker liggen van de meest normale dingen…De cursief gedrukte fragmenten die we vaker tegen zullen komen in dit boek, staan voor de gedachten van Marjolijn. Gedachten die voor iedereen die ook een angststoornis heeft herkenbaar zijn. Maar ook alles dat geschreven staat is herkenbaar en regelmatig confronterend. Bijvoorbeeld het gevoel van schaamte, wat zullen anders de mensen wel niet van je denken? Maar ook dat gevoel van blokkeren als de angst overheerst. Die gedachten die maar door blijven gaan en die je met geen mogelijkheid kunt stoppen.

‘Dat gewik en geweeg vind ik vreselijk. Ik veroordeel dat genadeloos, vind het zo’n gezeur van mezelf. Ik ben boos over mijn slappe gedrag: ieder ander zou een gat in de lucht springen met zo’n kans, en wat doe ik? Ik loop maar te piepen.’

In Schijtluis lees je over de strijd van Marjolijn, een strijd die iedereen met een angststoornis zal herkennen. Marjolijn heeft gelukkig hulp gevraagd en ondanks dat ze regelmatig gestruikeld is en weer overnieuw kon beginnen is het haar toch gelukt de angsten deels te bedwingen. Ze heeft zich niet door haar angsten laten weerhouden om te gaan doen waar ze zoveel plezier en geluk uithaalt. Ze is opgehouden zich te schamen voor haar angststoornis, iedereen mag het weten. En ook een aantal bekende Nederlanders geven gewoon openheid van zaken. Dit boek gelezen te hebben voelt als een soort van troost…ik ben niet de enige.

Marjolein heeft dit boek met een vlotte pen en in begrijpelijke taal geschreven. Heb jezelf een angststoornis of iemand in jouw (nabije) omgeving? Schijtluis is verhelderend en gaat de schaamte voorbij.

5*****

Wendy Wenning

Met dank aan Uitgeverij  Lucht voor het toesturen van dit recensie-exemplaar.

Titel: Schijtluis| Auteur: Marjolein van Kooten
Uitgever: Uitgeverij Lucht|ISBN: 9789491729133|Blz: 272

Schijtluis is verkrijgbaar bij:
Uitgeverij Lucht