OVER DE AUTEURS:
Marelle Boersma (1957) heeft inmiddels elf thrillers op haar naam staan, waaronder: Ik volg je, Nobody en de bestseller Vals Alarm. Haar nieuwste thriller Blind date is in januari 2017 verschenen. Ze won verschillende prijzen met haar boeken. Ze schrijft boeken over actuele misstanden, vaak gebaseerd op waargebeurde verhalen van slachtoffers. Zelf zegt ze hierover: “Het is goed dat dit verborgen leed zichtbaar gemaakt wordt. Op deze manier draag ik hopelijk een klein steentje bij aan het oplossen van deze misstanden, zodat meer mensen weer rust in hun leven gaan ervaren.”
Verder geeft ze al enige jaren (online) schrijftrainingen en organiseert schrijfvakanties.

Joop Boersma (1926) heeft na zijn carrière als reumatoloog de pen opgepakt en schreef o.a. de roman Nachtregenboog, de dichtbundels Zielenvogels, In het begin het eind, Mijn caleidoscoop en het biografische verhaal: Het op hol geslagen vale paard.
Joop volgde in 1995 cursussen aan de schrijversvakschool in Amsterdam
Tevens schildert en fotografeert hij en heeft diverse bestuurs- en organisatorische activiteiten.

OVER DE COVER:
Deze is zacht groen waarom voor deze kleur gekozen is werd mij duidelijk tijdens het lezen van dit boek. Bovenaan staat een prachtige familiefoto van heel lang geleden, daar waar het verhaal van Joop begint. De titel: Kruimels zijn ook brood is treffend voor de inhoud van deze roman. Sublieme combinatie van titel en cover.

ACHTERFLAP:
Bijna een eeuw leven vat je niet in één gesprek samen. Toch is dat precies wat Marelle wil: met haar negentigjarige vader praten over wezenlijke zaken, over ervaringen van vroeger. Tijdens een wandeling door Arnhem komen ze tot de kern van het leven. Wat heeft je gemaakt tot wie je nu bent? Zijn dat de genen? Of wordt het leven op een andere manier doorgegeven van ouder op kind?

Eerst komen er wat aarzelende ontboezemingen, over de armoede in Joops jeugd, het onderduiken in de oorlog. Daarna delen ze diepe emoties met elkaar, die ze altijd voor elkaar verborgen hebben gehouden.

OVER DE INHOUD EN MIJN MENING:
Wat zou jij nog aan je ouders willen vragen?
Vraag dieper dan je ooit eerder ging, voordat de tijd verstreken is.
Een vraag die tot nadenken zet!

Zomer 2016: Marelle en Joop hebben afgesproken op de natuurbegraafplaats in Doetinchem waar veel groen is en een oase van rust heerst. Joop wil zijn dochter laten zien waar hij begraven wil worden. Waarom hij voor deze plaats heeft gekozen omschrijft hij zelf als volgt: De natuur accepteert iedereen, daarom spreekt deze plek mij aan. Alhier spreken ze af waar het gesprek tussen vader en dochter zal plaatsvinden: een wandeling door Sonsbeek in Arnhem daar waar zich het grootste deel van hun gemeenschappelijke leven zich heeft afgespeeld.
Ze beginnen hun wandeling aan de rand van de parkeerplaats met als doel later op de dag te eindigen aan de Rijn. Al wandelend komen de verhalen van Joop die beginnen in 1871 in Drenthe waar zijn grootouders woonden en hij als kind graag de zomervakantie doorbracht. Daarna vervolgt hij zijn verhalen o.a. over de armoe, oorlog, gelijke kansen voor jongens en meisjes, studie, sporten, vriendschap, stil zijn, natuur, kennis willen vergaren, buitenbeentje zijn en het gezin waarin hij opgroeide.

Ook Marelle vertelt haar verhaal dat in 1976 begint in Rozendaal tijdens haar examenjaar VWO. Geen gemakkelijke tijd en met het luisteren naar muziek probeert ze haar emoties in de hand te houden. Bij het waterpolo kan ze haar agressie kwijt. Ze vertelt o.a. over de warme en intense vriendschap die ze had met haar overleden zusje Christine, beroepskeuze en haar werk.

Telkens als Joop of Marelle hun ziel hebben blootgeven, hun hart gelucht en diepste gevoelens uitgesproken zijn, wordt er door beiden over nagedacht, gepraat, (door)gevraagd en komt er steeds meer wederzijds begrip.
Observeren is meer dan kijken, het is je verhaal vertellen zonder te spreken.
Een 90 jarige man die geleerd heeft dat zwijgen beter is, kan lastig tot praten komen.Toch lukt het Joop en Marelle om diepgaande, openhartige en emotionele gesprekken te voeren. Onthullingen te doen. Moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken en te filosoferen over dilemma’s waar ze ooit mee te maken kregen.
Wederzijds begrip, respect, waardering, vertrouwen en genegenheid zijn in deze belangrijke pijlers geweest.

Ondanks hun leeftijdsverschil en verleden blijkt al pratend dat Marelle en Joop dezelfde drive hebben, zijn de paralellen van leven duidelijk zichtbaar, en hun verschillen ook veel overeenkomsten te bevatten. Er zit maar één gedachte in het hoofd van Marelle: “We lijken op elkaar; misschien wel meer dan we weten”. Veel herinneringen komen bovendrijven soms met een lach, soms verdrietig, maar dit alles heeft hun gevormd tot de personen die ze nu zijn.

Joop schreef: De mens is overgeleverd aan het toeval en het lot. Maar het toeval kan ook heel fijne ervaringen met zich meebrengen, het hangt ervan af hoe je met het lot omgaat.

Het boek leest als een trein en heeft korte hoofdstukken. Is toegankelijk, vlot, ontroerend en met humor geschreven. De warmte en respect waarmee dit verhaal is verwoord straalt ervan af. Had tijdens het lezen het gevoel alsof ik naast Marelle en Joop liep zo dichtbij kwamen zij en beroerde hun woorden mijn emoties. Mooi is het om te lezen dat Kruimels zijn ook brood op verschillende manieren wordt uitgelegd en van toepassing zijn in dit verhaal.

Heb dit boeiende, liefdevolle verhaal met veel genoegen gelezen, er veel van opgestoken, mede door de enorme wijsheden en overpeinzingen die beschreven worden. Joop vertelt prachtig over de groene natuur, vogeltjes en geschiedenis van Sonsbeek wat maakte dat ik mij hier een duidelijke voorstelling van kon maken en de vogeltjes bij wijze van spreken kon horen. Daarnaast staan er enkele mooie gedichten van Joop in het boek. Dit alles maakt deze roman compleet.

Veel respect en waardering voor Marelle en Joop dat zij het aandurfden hun levensverhaal, waarbij ze geen enkele emotie uit de weg gaan en zich daarmee kwetsbaar opstelden, met ons lezers wilden delen. Daarmee hopelijk velen een aanzet geven om eindelijk dat gesprek aan te gaan voor het te laat is. Heel bijzonder!
Zonder verleden, geen heden.

Afscheid nemen is als een dal tussen bergen, je moet erdoorheen wil je verder komen.

5*****

Gastrecensie Mieke Wijnants

Recensie is onderdeel van een blogtour, de andere deelnemers zijn:

Sandra van de Walle – Kleipoel – De Boekenwereld – recensie 10 juni

Wendy Wenning – Passie voor Boeken – recensie 20 juni

Kim de Bruijn -Rompa – Boekenbeschrijfster.nl – recensie 23 juni

Diana Kooistra – Diane’s Boekenhoekje – recensie 28 juni

Titel – Kruimels zijn ook brood| Auteur: Joop & Marelle Boersma
Uitgever: Droomvallei Uitgeverij: ISBN: 9789491886768|Blz: 231
Verschijningsdatum: 21 juni 2017

Kruimels zijn ook brood is onder andere verkrijgbaar bij de lokale boekhandel of via:
Droomvallei Uitgeverij